Biuletyn Informacji Publicznej
URZĄD GMINY LUBICZ

GMINNY PROGRAM 

PRZECIWDZIAŁANIA  PRZEMOCY W  RODZINIE ORAZ OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE

DLA GMINY LUBICZNA LATA 2010 – 2015

 

Lubicz 2010

 

PODSTAWA PRAWNA

 

1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 02 kwietnia 1997 roku (Dz. U. Nr 78, poz. 483 ze zm.) Rozdział drugi pt. „Wolności, Prawa i Obowiązki Człowieka i Obywatela”

2. Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie przyjęty Uchwałą Nr 162/2006  Rady Ministrów z dnia 25 września 2006 r.

3. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U.
z 2005 r. Nr 180 poz. 1493 z późn. zm.).

4. Ustawa z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości
i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (j.t. Dz. U. z 2002 r. Nr 147 poz. 1231 z późn. zm.).

5. Ustawa z dnia 12.03.2004 r. o pomocy społecznej  (Dz.U. z 2009 r. Nr 175 poz. 1362 z późn. zm.).

 

WSTĘP

Rodzina jest najważniejszym środowiskiem w życiu człowieka, kształtuje ona osobowość, system wartości, poglądy, styl życia. Kluczową rolę w prawidłowo funkcjonującej rodzinie odgrywają wzajemne relacje jej poszczególnych członków, oparte na miłości i poszanowaniu.  Współczesny świat przyczynia się do dezorganizacji rodziny, a wówczas nie jest ona w stanie prawidłowo wypełniać swojej roli. Nieustannie dokonujące się przemiany w Polsce, prócz pozytywnych skutków, powodują także nasilanie się wielu negatywnych zjawisk, m.in. takich jak bezrobocie, brak poczucia stabilizacji życiowej i zawodowej, bezradność w sprawach opiekuńczo – wychowawczych, niedostosowanie społeczne. Sytuacje te wpływają na dezorganizację rodziny czego skutkiem może być przemoc domowa. Bez wątpienia należy zaklasyfikować ją do kategorii zachowań negatywnych o dużej szkodliwości społecznej. Mimo, że w relacjach międzyludzkich istniała ona zawsze, w większości sytuacji bagatelizowano ją, jakby nie postrzegając tego zjawiska jako poważnego  zaburzenia w funkcjonowaniu rodziny. Zaburzenia, które prowadzi do poważnych naruszeń norm moralnych i prawnych, tragicznych skutków psychologicznych, okaleczeń fizycznych prowadzących w niektórych przypadkach do trwałych uszczerbków a w skrajnych przypadkach do poważnych okaleczeń czy zabójstw.

Przemoc w rodzinie często zwana przemocą domową może być zarówno skutkiem, jak i przyczyna dysfunkcji w rodzinie, jest to zachowanie negatywne o dużej szkodliwości społecznej. Mimo, że w relacjach rodzinnych istnieje od zawsze, to mówi sie o niej mało, jakby nie była poważnym zaburzeniem i zagrożeniem rodziny, które często prowadzi do tragicznych skutków. Jest to zjawisko wynikające z działania człowieka, dokonywane przez jednego członka rodziny przeciwko pozostałym, jest to działanie intencjonalne - zmierzające do osiągnięcia jakiegoś celu. Z reguły zaangażowane są w nią trzy podmioty: ofiara przemocy - osoba doznająca przemocy w rodzinie, sprawca przemocy – osoba stosująca przemoc, świadek przemocy - osoba , która w sposób bezpośredni lub pośredni uczestniczy w sytuacji występowania przemocy.

Światowa Organizacja Zdrowia definiuje przemoc „jako celowe użycie siły fizycznej, zagrażające lub rzeczywiste, przeciwko sobie, komuś innemu lub przeciwko grupie lub społeczności, co powoduje lub jest prawdopodobne, że spowoduje zranienie, fizyczne uszkodzenie, śmierć, ból psychologiczny, zaburzenia w rozwoju lub deprywację”. Inna definicja, której treść brzmi: „przemoc w rodzinie to zamierzone i wykorzystujące przewagę sił działanie przeciw członkowi rodziny, naruszające prawa i dobra osobiste, powodujące cierpienie i szkody” również wskazuje na intencjonalne działania członka rodziny, które w konsekwencji powoduje cierpienie i naraża ofiarę na utratę zdrowia.

Rozróżnić możemy dwie przykładowe typologie form przemocy:

·         Przemoc gorąca- naładowaną złością, gniewem, agresją, furią. Towarzyszą jej różne formy ekspresji tj. krzyki, wyzwiska, rękoczyny, impulsywne zachowania, gwałtowne zadawanie bólu. U jej podstaw leży szczególny rodzaj furii, narastającej w człowieku od wewnątrz, który czasem domaga się ujścia z nieodpartą siłą. Ta gorąca przemoc jest najłatwiej zauważalna. Zwykle pojawia się nagle i stosunkowo szybko znika.

·         Przemoc chłodna- to taka, która wyłania się z działań podejmowanych z pewną premedytacją. Bardzo często te działania mają pozytywne cele może to być czyjeś dobro, postrzeganie pewnych reguł, realizowanie jakiejś filozofii, ideologii, wiary.

Wyodrębnia się różne rodzaje przemocy:

• Przemoc fizyczna – bicie, znęcanie się, głodzenie, zamykanie, kopanie, policzkowanie, szarpanie, duszenie, ciągnięcie za włosy, rzucanie przedmiotami, ale także używanie niebezpiecznych narzędzi lub grożenie ich użyciem, zadawanie bólu;
• Przemoc psychiczna – sprawowanie przez sprawcę przemocy psychicznej kontroli nad ofiarą, np. straszenie zabójstwem, użyciem przemocy, zabraniem dzieci, niszczenie lub grożenie zniszczeniem rzeczy, upokarzanie, używanie wulgarnych słów, mówienie kobiecie że jest do niczego, że jest brzydka, głupia, chora psychicznie, że nikt jej nie ze chce, że bez sprawcy sobie nie poradzi. W tę formę przemocy wpisuje się również przemoc polegająca na osaczaniu – np. ciągłe chodzenie za kimś, dzwonienie do niego w celu wyrządzenia mu krzywdy lub zastraszenia oraz przemoc w wymiarze społecznym – zakazywanie osobie kontaktów z rodziną, przyjaciółmi, zabranianie jej wychodzenia z domu, upokarzanie jej w miejscach publicznych;
• Przemoc seksualna – zmuszanie do odbywania stosunku lub poddania się innym zachowaniom seksualnym, a także wymuszanie współżycia w nieakceptowanej formie. Przemoc seksualna jest często przez ofiary molestowania ukrywana, co w znacznym stopniu utrudnia udzielenie im pomocy;
• Przemoc finansowa (ekonomiczna) – np. utrzymanie kobiety w całkowitej zależności finansowej, zakazywanie jej pracy zawodowej, nie dawanie wystarczającej ilości pieniędzy na prowadzenie domu;
• Zaniedbanie – jest to specyficzna forma przemocy polegająca na niezapewnieniu lub uniemożliwieniu zaspokojenia potrzeb danej osoby, odebranie osobom w rodzinie prawa do opieki, troski, a przede wszystkim miłości. Zaniedbanie może przejawiać się w sferze fizycznej(brak opieki, w tym lekarskiej, brak odzieży), psychicznej(obojętność, nie okazywanie pozytywnych uczuć, lekceważenie emocjonalne) i w formie izolacji od rodziny i środowiska.

 

Nadrzędnym i długofalowym celem polityki prorodzinnej państwa jest tworzenie warunków do pełnego rozwoju i prawidłowego funkcjonowania rodziny oraz zapobieganie występowania postaw i zachowań aspołecznych, grożących patologiami, w tym przemocą domową.Ustawa z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie nakłada na samorządy obowiązek tworzenia lokalnego systemu przeciwdziałania przemocy domowej, prowadzenia poradnictwa i interwencji w przypadku jej zaistnienia a także do prowadzenia ośrodków wsparcia dla osób dotkniętych przemocą, ponadto nakazuje opracowanie i realizację programów ochrony osób doświadczających przemocy oraz korekcyjno – edukacyjnych dla osób stosujących przemoc (Dz. U. z 2005r. nr 180, poz. 1493).

Do zadań własnych gminy należy w szczególności tworzenie gminnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie, prowadzenie poradnictwa i interwencji w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, opracowywanie i realizacja programów ochrony ofiar przemocy w rodzinie oraz prowadzenie gminnych ośrodków wsparcia.

Realizacja niniejszego programu ma na celu kompleksowa pomoc osobom i rodzinom dotkniętym zjawiskiem przemocy.

 

DIAGNOZA

            Gminę Lubicz zamieszkuje 18.338 osób (stan na 31.12.2009r.). W Powiatowym Urzędzie Pracy zarejestrowane są 852 osoby jako bezrobotne, w tym 466 kobiety (stan na 30.09.2010r.). W gminie Lubicz znajduje się 6 szkół podstawowych, w których uczy się 1700 uczniów oraz dwie szkoły gimnazjalne , w których uczy się 563 uczniów. Według danych Posterunku Policji w Lubiczu w roku 2009 dokonano zatrzymań 182 osób do wytrzeźwienia w Izbie Wytrzeźwień, w tym 7 kobiet. Z danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Lubiczu wynika, że w 8 rodzinach występuje przemoc a 26 osób doświadcza przemocy domowej.

            Z danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Lubiczu za I półrocze 2010r. wynika, że 1229 osób żyje w ubóstwie. Z powodu alkoholizmu z pomocy społecznej korzysta 22 rodziny, tj. 51 osób. Nie odnotowano przypadków, w których powodem korzystania z pomocy społecznej byłaby narkomania. Zakład Karny opuściło 8 osób, które nie mogły poradzić sobie z przystosowaniem do życia. Ogółem z różnych form pomocy korzystają 703 rodziny (dane za VI.2010r.).

 

 

ANALIZA SWOT

MOCNE STRONY	SŁABE STORNY
· Dobrze przygotowana i stale doskonaląca umiejętności kadra instytucji działających na rzecz rodziny – pracownicy socjalni. · Wnikliwa znajomość problemu  i dobrze działające służby zajmujące się profilaktyką i wsparciem rodzin zagrożonych patologiami (Punkt Konsultacyjny, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych) · Umiejętność wykorzystania istniejącego potencjału w realizacji zadań z zakresu problematyki przemocy domowej · Małe środowisko – „Każdy zna każdego” · Dobra współpraca między instytucjami · Przychylność władz do działań społecznych · Dostępność do specjalistów w zakresie psychologii, psychologii dziecięcej, psychoterapii, prawa, przeciwdziałania przemocy w rodzinie udzielających wsparcia w ramach Punktu Interwencji Kryzysowej · Sieć świetlic środowiskowych realizujących zajęcia opiekuńczo - profilaktyczne	·  Brak wypracowanych standardów i procedur interweniowania i monitorowania w sytuacjach przemocy domowej ·  Brak spójnego systemu współpracy pomiędzy podmiotami działającymi na rzecz rodzin zagrożonych przemocą ·  Niepełna diagnoza potrzeb w zakresie problemu przemocy w rodzinie ·  Brak drożnego przepływu informacji i właściwej koordynacji działań instytucji i organizacji na rzecz rodzin zagrożonych przemocą domową ·  Mentalność społeczeństwa – stereotypy blokujące korzystanie z usług specjalistów, np. uczestnictwo w programach korekcyjno-edukacyjnymi dla osób stosujących przemoc ·  Brak grup wsparcia dla osób doświadczających przemocy ·  Brak lokalnej infolinii dla rodzin w sytuacji kryzysowej ·  Słabo rozwinięta sieć poradnictwa specjalistycznego
SZANSE	ZAGROŻENIA
· Akceptacja społeczna dla działań podejmowanych na rzecz zapobiegania przemocy w rodzinie ·  Zmiany prawne umożliwiające skuteczniejsze formy niesienia pomocy rodzinom zagrożonym przemocą domową · Otwieranie świetlic środowiskowych dla dzieci i młodzieży z rodzin problemowych ·  Wzrost liczby organizacji pozarządowych działających w sferze pomocy społecznej	·  Wzrost patologii społecznych ·  Bezradność i bierność rodzin w rozwiązywaniu własnych problemów ·  Niewydolność opiekuńczo – wychowawcza rodzin ·  Negatywne wzorce zachowań społecznych ·  Osamotnienie rodzin zagrożonych przemocą  i brak umiejętności pozyskiwania wsparcia ·  Problemy alkoholowe członków rodzin ·  Stereotypy wizerunku osoby doświadczającej przemocy domowej · Ukrywanie przez rodzinę występowania aktów przemocy, niechęć do współpracy · Brak gwarancji bezpieczeństwa osób doświadczających przemocy ·  Poczucie bezkarności u osób stosujących przemoc · Wydłużony tryb postępowania karnego o znęcanie się nad rodziną, niskie kary w stosunku do rangi popełnionych czynów · Problemy mieszkaniowe uniemożliwiające odizolowanie agresora · Niedoinformowanie społeczeństwa odnośnie placówek świadczących pomoc osobom krzywdzonym · Brak placówek świadczących pomoc osobom doświadczającym przemocy w formie noclegu, schronienia na terenie gminy

 

CELE PROGRAMU

Cel główny:

Zmniejszenie skali zjawiska przemocy w rodzinie wśród mieszkańców gminy Lubicz.

Cele szczegółowe:

1. Podniesienie świadomości społecznej na temat zjawiska przemocy w rodzinie.

1.1. Upowszechnianie tematyki związanej ze specyfiką zjawiska przemocy poprzez opracowywanie i kolportowanie ulotek, plakatów, broszur oraz zamieszczanie informacji i artykułów w prasie i lokalnych portalach internetowych.

1.2. Realizacja warsztatów z zakresu podnoszenia wiedzy i świadomości dotyczących zjawiska przemocy w rodzinie w ramach projektów osłonowych i innych.

1.3. Edukacja dzieci i młodzieży w zakresie zjawiska przemocy w rodzinie poprzez realizację programów profilaktycznych i psychoedukacyjnych.

1.4. Działania edukacyjne służące wzmocnieniu opiekuńczych i wychowawczych kompetencji rodziców.

1.5. Współudział w organizowaniu kampanii społecznych ukierunkowanych na przeciwdziałanie przemocy w rodzinie.

1.6. Organizowanie spotkań informacyjnych z mieszkańcami gminy Lubicz obejmujących tematykę: przemocy w rodzinie, przeciwdziałania przemocy (profilaktyka), dostępnych form pomocy i sposobów reagowania w sytuacji jej występowania.

2. Zapewnienie pomocy osobom i rodzinom, w których występuje przemoc z uwzględnieniem potrzeb wszystkich członków rodziny.

2.1. Inicjowanie interwencji w środowiskach dotkniętych przemocą w rodzinie.

2.2. Stosowanie procedury „Niebieska Karta – Pomoc Społeczna”, zawiadamianie prokuratury i/lub Policji o stwierdzanych przypadkach przemocy w rodzinie.

2.3. Udzielanie pomocy rodzinom i osobom dotkniętym przemocą w formie pracy socjalnej oraz w postaci świadczeń pieniężnych i niepieniężnych z pomocy społecznej.

2.4. Zabezpieczanie wsparcia dla osób doznających przemocy w ramach interwencji oraz, gdy tego potrzebują, świadczenie pomocy w znalezieniu bezpiecznego schronienia.

2.5. Otaczanie wsparciem wszystkie osoby w rodzinie doświadczające zjawiska przemocy, w szczególności dzieci i młodzież poprzez nieodpłatny dostęp do specjalistów: psychologa, psychologa dziecięcego, prawnika, specjalistę do spraw przeciwdziałania przemocy w rodzinie.

2.6. Odbywanie wspólnych wizyt monitorujących sytuację w miejscu zamieszkania rodziny z problemem przemocy przez osoby z różnych instytucji zaangażowanych w pomaganie a przede wszystkim pracownika socjalnego i dzielnicowego.

2.7. Rozszerzenie oferty  Punktu Konsultacyjno o działania skierowane bezpośrednio do osób uwikłanych w przemoc tj. ofiar i sprawców.

2.8. Inicjowanie działań w stosunku do osób stosujących przemoc.

2.9. Stworzenie warunków umożliwiających powstanie i pracę grupy wsparcia dla osób doświadczających przemocy.

2.10. Sprzyjanie opracowaniu i realizacji nowatorskich programów psychoterapeutycznych dla osób doznających przemocy w rodzinie oraz dla stosujących przemoc.

2.11. Rozwijanie wolontariatu osób chętnych do pomagania ludziom żyjącym w sytuacji przemocy.

3. Pogłębianie wiedzy i doskonalenie umiejętności pracowników z instytucji i organizacji zajmujących się przeciwdziałaniem przemocy i pomaganiem w sytuacji jej wystąpienia.

3.1. Udział osób zajmujących się pracą z dziećmi i rodziną w szkoleniach i warsztatach pogłębiających wiedzę z zakresu przemocy i doskonalących umiejętności w zakresie rozpoznawania i diagnozowania pracy z osobami uwikłanymi w przemoc.

3.2. Organizowanie wspólnych spotkań pracowników z różnych instytucji i organizacji pracujących z dziećmi i rodziną w celu: poznania wzajemnych kompetencji, wymiany  informacji, wymiany doświadczeń i doskonalenia współpracy. Wypracowanie wspólnego planu działania na rzecz konkretnej rodziny wymagającej wsparcia.

3.3. Monitorowanie i dokumentowanie działań dotyczących przeciwdziałania i zwalczania przemocy.

3.4. Diagnozowanie występowania problemu przemocy na terenie gminy Lubicz poprzez przeprowadzenie badań sondażowych  wśród dzieci, młodzieży i dorosłych w zakresie zjawiska przemocy oraz na podstawie posiadanych danych.

4. Integracja i koordynacja działań podejmowanych na rzecz zapobiegania i zwalczania przemocy w rodzinie

4.1. Powołanie zespołu interdyscyplinarnego działającego na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie.

4.2. Wypracowanie i wdrożenie zasad, standardów i procedur interweniowania w sytuacji przemocy. Określenie ról i zakresu zadań instytucjom i organizacjom a także określonym specjalistom zaangażowanym w pomoc na rzecz osób dotkniętych przemocą.  

4.3. Stworzenie aktualizacja bazy danych o instytucjach i oferowanych formach wsparcia świadczących pomoc rodzinom uwikłanym w przemoc w gminie Lubicz i poza jej granicami.

4.4. Rozpowszechnianie informacji o instytucjach, osobach i możliwościach udzielania pomocy w środowisku lokalnym.

4.5. Gromadzenie danych i sporządzanie sprawozdawczości z zakresu działań dotyczących przemocy.

 

PRZEWIDYWANE EFEKTY REALIZACJI PROGRAMU

1. Zmiana postaw społecznych wobec zjawiska przemocy w rodzinie.
2. Spadek liczby przypadków przemocy w rodzinie.
3. Udzielanie profesjonalnej pomocy ofiarom przemocy w rodzinie.                
4. Usprawnienie systemu pomocy rodzinom dotkniętym przemocą.             
5. Zwiększenie zaangażowania społeczności w sprawy przeciwdziałania przemocy.        
6. Zbudowanie systemu działań w zakresie pomocy rodzinom i osobom dotkniętym przemocą.
7. Niwelowanie skutków zjawiska przemocy.
8. Zmniejszenie skali występujących w rodzinach dysfunkcji wynikających z przemocy.

      9.Wzmocnienie się systemu kontroli społecznej nad przypadkami przemocy.

    10. Upowszechnienie informacji na temat dostępnego w sytuacji przemocy wsparcia i miejsc gdzie mogą zgłaszać się osoby dotknięte problemem.

    11. Rozwinięcieoferta pomocowej dla ofiar przemocy i jej sprawców – zwiększy się dostęp do pomocy w postaci interwencji, jak i do długofalowego wsparcia.

    12. Zwiększenie ochrony ofiar przemocy w rodzinie.

BUDŻET

      Źródłem finansowania zadań gminnego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie będą dotacje celowe, w szczególności w ramach budżetu Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Lubiczu, Gminnego Programu profilaktyki i Rozwiązywaniu Problemów Alkoholowych i Przeciwdziałania Narkomanii oraz wykorzystywane będą środki pozabudżetowe pozyskiwane z innych źródeł.

 

MONITORING I EWALUACJA

  Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Lubiczu sprawuje na bieżąco nadzór nad realizacją programu i podejmuje niezbędne działania zmierzające do osiągnięcia celów wyznaczonych w programie nadto monitoruje na bieżąco prace Zespołu Interdyscyplinarnego. Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Lubiczu przedkłada roczne sprawozdanie z realizacji  Programu Wójtowi Gminy Lubicz w oparciu m. in. o półroczne raporty (sporządzane na potrzeby Kierownika przez Zespół Interdyscyplinarny) za każdy rok kalendarzowy do końca lutego następnego roku.

 

REALIZATORZY PROGRAMU

Odpowiedzialnym za koordynację zadań związanych z realizacją Programu jest Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Lubiczu. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej na zasadach partnerstwa współpracuje z lokalnymi instytucjami i organizacjami działającymi w obszarze przemocy.